Osoby fizyczne
Osoby fizyczne, które prowadzą działalność na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w momencie zawieszenia wykonywania działalności jednoosobowo albo w formie spółki cywilnej są wyrejestrowywane, jako płatnicy składek przez ZUS na podstawie informacji o zawieszeniu działalności przekazanej z organu ewidencyjnego. Wniosek o wpis informacji o zawieszeniu działalności jest składany na formularzu EDG-1.
Formularz EDG-1 składa się w gminie. Wówczas ZUS na podstawie otrzymanej z organu ewidencyjnego informacji o zawieszeniu działalności przez przedsiębiorcę sporządzi z urzędu adekwatny formularz:
- · ZUS ZWPA – dotyczy wyrejestrowania płatnika składek ZUS, z wyjątkiem sytuacji, w której płatnik wciąż zatrudnia w zakresie dopuszczalnym przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, osoby za które ma obowiązek składania dokumentów ubezpieczeniowych, w tym. zleceniobiorców.
- · ZWUA – dotyczy wyrejestrowania z ubezpieczeń ZUS osoby prowadzącej działalność gospodarczą jak też wyrejestrowania z ubezpieczeń osób z nią współpracujących.
- · ZUS ZCNA – dotyczy wyrejestrowania członków rodziny osoby ubezpieczonej w ZUS, ponadto wyrejestrowania osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz osób z nią współpracujących.
Należy pamiętać, że przedsiębiorca ma możliwość zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na okres od jednego miesiąca do 24 miesięcy. Jednakże uprawnienie to dotyczy wyłącznie przedsiębiorców, którzy nie zatrudniają pracowników.
W sytuacji, w której z gminy do ZUS wpłynie informacja o zawieszeniu wykonywania działalności przez przedsiębiorcę, a ZUS nie posiada informacji, iż dany płatnik wyrejestrował z ubezpieczeń osoby będące pracownikami w rozumieniu Kodeksu Pracy, zostanie wszczęte postępowanie wyjaśniające z organem ewidencyjnym. Celem postępowania będzie stwierdzenie, czy rzeczywiście działalność została zawieszona.
W przypadku spółki cywilnej, do zawieszenia działalności dochodzi wraz z wyrejestrowaniem / zawieszeniem wszystkich jej członków. Nie jest zatem możliwe zawieszenie działalności spółki cywilnej przez jednego jej członka jeżeli pozostali członkowie spółki prowadzą działalność.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych powiadomi płatnika odpowiednim pismem o sporządzonych przez ZUS dokumentach w związku z zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej.
Ponadto płatnicy zawieszający działalność w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń muszą wyrejestrować pracowników w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, z odpowiednich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA.
Działalność jednoosobowa
Osoby zaprzestające wykonywania pozarolniczej działalności jednoosobowo albo w formie półki cywilnej także dokonują wyrejestrowania płatnika składek za pośrednictwem formularza: EDG-1 . Formularz ten należy złożyć w organie ewidencyjnym. ZUS na podstawie otrzymanej z organu ewidencyjnego informacji o zaprzestaniu prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę sporządzi z urzędu formularz ZUS ZWPA o wyrejestrowaniu płatnika składek.
Płatnicy składek zaprzestający wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej mają obowiązek w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń wyrejestrować w ZUS siebie, osoby zatrudnione i osoby współpracujące z odpowiednich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA. Dodatkowo muszą wyrejestrować na formularzu ZUS ZCNA członków rodziny osoby ubezpieczonej zgłoszonych dla celów ubezpieczenia zdrowotnego.
Osoby fizyczne nie prowadzące pozarolniczej działalności będące płatnikami składek za inne osoby dokonują wyrejestrowania płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA. Formularz ZUS ZWPA należy przekazać do ZUS poprzez przekaz elektroniczny w formie dokumentu elektronicznego (opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu) albo w formie papierowej bezpośrednio w jednostce ZUS właściwej ze względu na adres zamieszkania płatnika składek lub za pomocą poczty.
Ponadto płatnicy Ci mają obowiązek w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń wyrejestrować w ZUS na formularzu ZUS ZWUA wszystkie osoby zatrudnione i podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom.
Wolne zawody
Twórcy, artyści oraz osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, jak też osoby prowadzące niepubliczne szkoły, placówki lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty podlegający ubezpieczeniom na zasadach osób prowadzących pozarolniczą działalność, wyrejestrowują płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA.
Formularz ZUS ZWPA przekazuje się do ZUS jako przekaz elektroniczny w formie dokumentu elektronicznego (opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu) lub też w formie papierowej bezpośrednio w terenowej jednostce ZUS właściwej ze względu na adres zamieszkania płatnika składek lub za pomocą poczty.
Formą papierową jest oryginalny formularz dostępny do pobrania w każdej jednostce ZUS, lub wydruk z aktualnego programu udostępnionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych bądź wydruk ze strony internetowej.
Oczywiście jak w przypadku pozostałych płatników, i ci płatnicy mają obowiązek w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń wyrejestrować w ZUS siebie oraz osoby zatrudnione z odpowiednich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA.
Spółki jawne, partnerskie etc.
Spółki jawne, partnerskie, komandytowe i jednoosobowe spółki z o.o. płacące składki za osoby ubezpieczone (np. pracowników, zleceniobiorców, członków rady nadzorczej) zawieszające lub zamykające działalność spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym zobowiązane są do złożenia formularza ZUS ZWPA o wyrejestrowaniu płatnika składek.
Formularz ZUS ZWPA jest dostępny w Sądach rejestrowych za pośrednictwem, których może zostać przekazany do terenowej jednostki ZUS właściwej ze względu na adres siedziby płatnika składek.
Wspomniani płatnicy mogą również dokument ZUS ZWPA przekazać bez pośrednictwa sądu za pomocą przekazu elektronicznego w formie dokumentu elektronicznego (standardowo opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu) bądź też w formie papierowej bezpośrednio we właściwej terenowej jednostce ZUS lub za pomocą poczty.
Podobnie jak w poprzednich przypadkach, mają oni także obowiązek wyrejestrować w ZUS osoby zatrudnione z odpowiednich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń.
Wspólnicy spółek komandytowych, jawnych, partnerskich i jednoosobowych spółek z o. o. pełniący funkcję płatnika składek na własne ubezpieczenia, w związku z zawieszeniem lub zaprzestaniem działalności, muszą również złożyć formularz ZUS ZWPA w odniesieniu do wspólników spółek zobowiązanych do samodzielnego opłacania składek na własne ubezpieczenia. Dodatkowo płatnicy Ci mają obowiązek złożyć formularz ZUS ZWUA wyrejestrowujący ich z ubezpieczeń.
Pozostali płatnicy dokonują wyrejestrowania w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych na formularzu ZUS ZWPA. Postępowanie jest identyczne jak w omawianych wcześniej przypadkach. Formularz należy dostarczyć do właściwej jednostki terenowej pocztą, osobiście na piśmie lub drogą elektroniczną – pamiętając o ważnym podpisie elektronicznym.
