Coraz częstsze zagadnienie w praktyce doradztwa podatkowego stanowi problematyka opodatkowania emerytur pochodzących z zagranicy. Prawo nadal wydaje się nie nadążać za praktyką obrotu gospodarczego, bowiem normy prawne zawierające szczegółowe uregulowania w tym zakresie pamiętają jeszcze czasy sprawowania rządów przez Edwarda Gierka. Kwestię opodatkowania emerytur pochodzących z USA reguluje Umowa między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylania się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana w Waszyngtonie dnia 8 października 1974 roku.
Nie zawiera ona jednak szczegółowych unormowań w zakresie opodatkowania emerytur i rent, wobec tego należy zastosować przepis art. 27 ust 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Norma ta stanowi, iż w przypadku gdy podatnik przebywa na terytorium Polski powyżej 183 dni w roku, bądź posiada w Polsce ośrodek interesów życiowych, wówczas podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od wszystkich osiągniętych przychodów w danym roku. Oznacza to, że emerytury pochodzące z USA otrzymywane przez Polaka zamieszkującego na terytorium Polski będą opodatkowane zarówno w USA (państwo źródła przychodu) jak i w Polsce (państwo zamieszkania ) z tym, że na poczet podatku należnego w Polsce zalicza się podatek pobrany w państwie wypłacającym emeryturę tj. USA.
Jak obliczyć podatek od emerytury?
Sposób obliczania zaliczek na podatek dochodowy od zagranicznych emerytur jest zbieżny z obliczaniem podatku od krajowych emerytur, przy czym należy uwzględnić postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartej z państwem, z którego pochodzi emerytura (art. 35 ust 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W zakresie obliczenia podatku od emerytury otrzymywanej z USA, należy wziąć pod uwagę dwa przypadki:
1. Emerytury otrzymywane za pośrednictwem płatnika (np. bank, poczta)
Jeśli podatnik otrzymuje emeryturę z USA za pośrednictwem banku, to zgodnie z art. 35 updof bank jako płatnik zobowiązany jest do obliczenia, poboru i wpłaty do urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy od wypłacanej emerytury.
Jeśli podatnik dostarczy do banku wypłacającego emeryturę z USA informację o obciążeniu emerytury podatkiem w USA, wówczas bank zgodnie z art. 35 ust. 3 updof potrąci z podatku obliczonego w Polsce podatek pobrany w USA. W przypadku braku ww. informacji bank potrąci podatek w pełnej wysokości 18 % lub 32 %.
Podatek dochodowy w USA wynosi obecnie 25,5 %. W sytuacji przedstawienia do banku informacji o pobranym w USA podatku (jeśli wysokość emerytury w przeliczeniu na złote, w danym roku podatkowym nie przekroczy górnej granicy pierwszego progu podatkowego – 85 528 PLN), bank nie ma obowiązku potrącać zaliczki na podatek dochodowy. Po przekroczeniu ww. limitu, bank ma obowiązek potrącać zaliczki na podatek dochodowy, stanowiący różnicę pomiędzy podatkiem zapłaconym w USA, a podatkiem należnym wg stawki 32%.
2. Emerytury otrzymywane bez pośrednictwa płatnika (np. na konto za granicą)
Jeśli podatnik otrzymuje emeryturę bez pośrednictwa płatnika, np. na konto za granicą, wówczas sam ma obowiązek obliczać i wpłacać w ciągu roku bez wezwania, zaliczki na podatek dochodowy stosując skalę podatkową (18% lub 32%). Zaliczki na podatek należy wpłacać do 20 dnia następnego miesiąca, natomiast zaliczkę za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego (art. 44 ust 1a pkt 2 i 3a updof) . Ponieważ do emerytury uzyskanej z USA zastosowanie ma metoda odliczenia proporcjonalnego, zatem już na etapie wpłacania zaliczki istnieje możliwość pomniejszenia jej o podatek zapłacony za granicą.
Przykład :
Założenia:
– kurs dolara 3,7 PLN/dolara,
– wysokość emerytury otrzymywanej z USA 1 500 $ miesięcznie (18 000 $ rocznie)
– suma obciążeń podatkowych w USA 25,5%
Podatek w USA wyniesie 4590 $ – w przeliczeniu 16 983 PLN.
Podstawa opodatkowani w Polsce wyniesie 66 600 PLN.
Podatek w Polsce wyniesie 11 432 PLN ( I próg podatkowy – 18% z uwzględnieniem kwoty wolnej)
Ustalanie proporcji w jakiej dopuszczalne jest odliczenie podatku zagranicznego.
66 600/66 000 x 16 983 = 16 983 PLN
Zatem po odjeciu od podatku obliczonego w Polsce podatku zapłaconego w USA, podatek do zapłaty w Polsce od emerytury zagranicznej wyniesie 0 PLN.
Emerytura z USA w zeznaniu rocznym
W zakresie opodatkowania emerytury z USA zastosowanie ma metoda odliczenia proporcjonalnego. Zgodnie z tą metodą, bez względu na to, czy podatnik uzyskał w Polsce dochody opodatkowane według skali (18% lub 32%) czy też nie, jest zobowiązany złożyć do właściwego według miejsca zamieszkania urzędu skarbowego zeznanie roczne PIT 36 wraz z załącznikiem PIT-ZG w którym wykaże zagraniczną emeryturę. W formularzu PIT 36 wypełnić należy część D zeznania wykazując uzyskane za granicą dochody, natomiast w poz. 171/172 zapłacony za granicą podatek (do wysokości limitu przypadającego do odliczenia).
Załącznik PIT/ZG składa się osobno dla każdego państwa i podatnika (np. przy wspólnym rozliczeniu małżonków) wykazując w pozycji 24 dochód uzyskany z zagranicznej emerytury i w pozycji 25 podatek zapłacony za granicą (w pełnej wysokości, bez uwzględnienia limitu do odliczenia).
Nowa regulacja
13 lutego 2013 w Warszawie podpisana została umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, która po ratyfikowaniu zmieni sposób opodatkowania emerytur pochodzących z USA. Strona polska w osobie prezydenta Bronisława Komorowskiego podpisała w sierpniu 2013 roku powyższą konwencję, natomiast strona amerykańska dotychczas umowy nie ratyfikowała. Konwencja ta artykułem 18 wprowadza nowe zasady opodatkowania emerytur i rent otrzymywanych z USA.
W przypadku podatnika mającego miejsce zamieszkania w Polsce a otrzymującego emeryturę z USA sposób opodatkowania emerytury zależny jest od rodzaju otrzymanej płatności.
Rozróżnić należy tu dwa przypadki:
1. Emerytura otrzymywana z USA z prywatnych form zabezpieczenia emerytalnego (typu Individual Retirement Agreement)
Osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce a otrzymująca z USA emeryturę lub podobne świadczenie wypłacane z prywatnych form zabezpieczenia emerytalnego (w Polsce tzw. III filar – dobrowolne ubezpieczenia emerytalne w ramach indywidualnych rachunków emerytalnych prowadzonych przez instytucje finansowe) – podlegać będzie z tego tytułu opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.
2. Emerytura otrzymywana z USA z ubezpieczenia społecznego ( tzw. social security)
Osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce a otrzymująca z USA emeryturę z ubezpieczenia społecznego, finansowanego ze składek pobieranych od wynagrodzeń w ramach tzw. emerytury podstawowej (w Polsce tzw. I filar – obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne) – podlegać będzie z tego tytułu opodatkowaniu w państwie źródła, tj. USA.
