Urlop wychowawczy na dziecko to urlop niepłatny. W trakcie tego urlopu zawieszone zostają wzajemne prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. Prawo do niego ma pracownik, który jest zatrudniony co najmniej 6 miesięcy. Jest on udzielany na wniosek pracownika, a jego wymiar to 36 miesięcy.
Urlop wychowawczy można wykorzystać w dowolnym czasie od narodzin dziecka do ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Zaznaczenia wymaga to, że rodzice lub opiekunowie niepełnosprawnego dziecka mogą korzystać również z dodatkowego urlopu wychowawczego, także w wymiarze do 36 miesięcy, do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.
Każdemu z rodziców / opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do skorzystania z jednego miesiąca urlopu wychowawczego. Oznacza to, że jeżeli z pełnego wymiary tego urlopu chce skorzystać np. mama dziecka, to jeden miesiąc przypada tacie dziecka (mama – 35 miesięcy, tata – 1 miesiąc). Tego prawa nie można przenieść, a więc żaden z rodziców / opiekunów dziecka nie może zrezygnować z należnego mu miesiąca urlopu wychowawczego na rzecz drugiego rodzica / opiekuna. Zasada ta dotyczy również rodziców dziecka niepełnosprawnego. Wykorzystanie 36 miesięcy urlopu wychowawczego przez jednego z rodziców jest możliwe tylko w sytuacji, gdy drugi rodzic nie żyje lub nie przysługuje mu władza rodzicielska (został jej pozbawiony, jest ograniczona lub zawieszona).
Urlop wychowawczy może zostać wykorzystany od razu w całości lub w częściach, które mogą mieć dowolną długość i pomiędzy którymi mogą wystąpić przerwy – tych części może być maksymalnie pięć. Rodzice / opiekunowie dziecka, jeśli spełniają warunki do otrzymania urlopu wychowawczego, to mogą również skorzystać z niego równocześnie, ale nie dłużej niż 4 miesiące.
Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego w każdym czasie za zgodą pracodawcy. Może również zrezygnować z urlopu, jeśli pracodawca nie wyraża na to zgody, ale musi go zawiadomić o tym nie później niż 30 dni przed terminem przewidywanego powrotu do pracy.
W trakcie przebywania na urlopie wychowawczym pracownik chroniony jest przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę. Ochrona ta trwa od złożenia wniosku o udzielenie tego urlopu do dnia jego zakończenia. W tym czasie rozwiązanie umowy o pracę dopuszczalne jest tylko w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Podczas urlopu wychowawczego można podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego pracodawcy bądź u innego. Można także podjąć inną działalność, naukę lub szkolenie pod warunkiem, że nie przeszkadza to w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem. Można również wnieść o obniżenie wymiary czasu pracy, maksymalnie do połowy jego pełnego wymiaru.
Urlop wypoczynkowy, który nie został wykorzystany przed urlopem wychowawczym nie ulegnie przedawnieniu z uwagi na długi czas wykorzystywania urlopu wychowawczego na dziecko. Po zakończeniu tego urlopu pracownik będzie miał możliwość wykorzystania całego urlopu wypoczynkowego, do którego prawo nabył przed urlopem wychowawczym. Skorzystanie z urlopu wychowawczego w tym samym roku kalendarzowym, w którym zostało nabyte prawo do urlopu wypoczynkowego a następnie powróciło do pracy, nie będzie miało negatywnego wpływu na wymiar urlop wypoczynkowy.
